Democratie: een onmogelijk ideaal

Over democratie, rechtstaat en burgermaatschappij

Democratie is in de geschiedenis de uitzondering. Na het oude Athene waar enige tijd een vorm van democratie was die door tijdgenoot Plato afgekeurd werd – filosofen moesten de staat leiden – komt democratie pas weer terug in de 20e eeuw als je algemeen kiesrecht als uitgangspunt neemt. Democratie is ook in de huidige wereld de uitzondering als je de rechtstaat er bij vindt horen. De regel is de sterke man aan het roer voor wie iedereen knikt uit angst zijn hoofd te verliezen.

We leven in het Westen in een samenleving waarin burgermaatschappij, rechtstaat en democratie met elkaar vervlochten zijn. Hoe is dat zo ontstaan? Wat bedoel je met elk van die begrippen: democratie, rechtstaat en burgermaatschappij? Kunnen ze zonder elkaar? Is een volkomen democratie mogelijk, of is het in een democratie per definitie behelpen? Is een democratie altijd zwak en traag? Hoe ervaren arme landen hun contacten met Westerse democratische staten? Is de wereld een toneel voor het recht van de sterkste en doen ook democratische landen daar volop aan mee?

Ik wil enerzijds laten zien hoe onze democratische samenleving zo gegroeid is, als het ware het verschijnsel democratie analyseren. Anderzijds hoop ik met bovenstaande vragen uit te dagen tot nadenken en discussie. Dus voor beide: analyse en discussie, is plaats in twee bijeenkomsten van de huiskamer.

Gijs Kalsbeek